Ο Παταντζάλι είναι σπάνιος. Είναι φωτισμένος άνθρωπος όπως ο Βούδας, όπως ο Κρίσνα, όπως ο Χριστός, όπως ο Μαχαβίρα, ο Μωάμεθ, ο Ζαρατούστρα, διαφέρει όμως κατά ένα τρόπο. Ο Βούδας, ο Κρίσνα, ο Μαχαβίρα, ο Ζαρατούστρα, ο Μωάμεθ – κανείς τους δεν έχει επιστημονική στάση. Είναι σπουδαίοι ιδρυτές θρησκειών. Έχουν αλλάξει το όλο μοντέλο του ανθρώπινου νου και της δομής του, αλλά η προσέγγισή τους δεν είναι επιστημονική.
Ο Παταντζάλι είναι σαν ένας Αϊνστάιν στον κόσμο που ανήκουν οι βούδες. Αποτελεί φαινόμενο. Εύκολα θα μπορούσε να είναι Νομπελίστας σαν τον Αϊνστάιν ή τον Μπορ ή τον Μαξ Πλανκ ή τον Άιζενμπεργκ. Έχει την ίδια στάση, την ίδια προσέγγιση ενός δυνατού, επιστημονικού νου. Δεν είναι ποιητής΄ ο Κρίσνα είναι ποιητής. Δεν είναι ηθικολόγος΄ ο Μαχαβίρα είναι ηθικολόγος. Είναι κατά βάση ένας επιστήμονας που σκέπτεται από την άποψη κάποιων νόμων. Κι έχει μπορέσει να συνάγει τους απόλυτους νόμους του ανθρώπινου όντος, την υπέρτατη δομή λειτουργίας του ανθρώπινου νου και της πραγματικότητας.
Κι αν παρακολουθήσεις τον Παταντζάλι, θα μπορέσεις να δεις ότι είναι το ίδιο ακριβής όσο και ένας μαθηματικός τύπος. Κάνε απλώς ό,τι λέει και θα συμβεί το αποτέλεσμα. Είναι επόμενο να συμβεί το αποτέλεσμα - είναι σαν το δυο συν δυο ίσον τέσσερα΄ είναι ακριβώς σαν να θερμαίνεις νερό ως τους εκατό βαθμούς κι εκείνο εξατμίζεται. Δεν χρειάζεται κανένα πιστεύω, απλώς το κάνεις και το βλέπεις. Είναι κάτι που πρέπει να το κάνεις και να το γνωρίσεις. Γι΄αυτό και λέω ότι δεν συγκρίνεται με κανέναν: δεν υπήρξε ποτέ πάνω σε τούτη τη Γη άνθρωπος σαν τον Παταντζάλι.
Osho, The Path of Yoga, Ομιλία #1
Η γιόγκα είναι καθαρή επιστήμη. Κι ο Παταντζάλι είναι το πιο μεγάλο όνομα σε ό,τι αφορά τον κόσμο της γιόγκα. Ο άνθρωπος αυτός είναι σπάνιος, δεν υπάρχει άλλο όνομα που να συγκρίνεται με τον Παταντζάλι. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας ο άνθρωπος αυτός έφερε τη θρησκεία στο ύψος της επιστήμης. Έκανε τη θρησκεία επιστήμη΄ καθαροί νόμοι, δεν χρειάζεται κανένα πιστεύω.
Οι αποκαλούμενες θρησκείες χρειάζονται κάποια πιστεύω. Δεν υπάρχει καμιά άλλη διαφορά μεταξύ μιας θρησκείας και μιας άλλης΄ η διαφορά βρίσκεται μόνο στα πιστεύω. Ο μωαμεθανός έχει ορισμένα πιστεύω, ο ινδουιστής ορισμένα άλλα, ο χριστιανός ορισμένα άλλα. Η διαφορά βρίσκεται στα πιστεύω. Η γιόγκα δεν έχει τίποτε σε ό,τι αφορά τα πιστεύω΄ η γιόγκα δεν λέει να πιστέψεις σε κάτι. Η γιόγκα λέει, ΄΄Βίωσε΄΄. Όπως ακριβώς η επιστήμη λέει, ΄΄Πειραματίσου,΄΄ η γιόγκα λέει, ΄΄Βίωσε.΄΄ Το πείραμα κι η βίωση είναι και τα δυο το ίδιο΄ διαφέρουν οι κατευθύνσεις τους. Πείραμα σημαίνει ότι υπάρχει κάτι που μπορείς να κάνεις εξωτερικά΄ βίωση σημαίνει ότι υπάρχει κάτι που μπορείς να κάνεις εσωτερικά. Η βίωση είναι ένα εσωτερικό πείραμα.
Η επιστήμη λέει, ΄΄Μην πιστεύεις, αμφισβήτησε όσο πιο πολύ μπορείς,΄΄ επίσης όμως, ΄΄Μην δυσπιστείς΄΄ - γιατί η δυσπιστία είναι κι εκείνη ένα είδος πιστεύω. Μπορείς να πιστεύεις στο Θεό, μπορείς να πιστεύεις στην έννοια του κανενός Θεού. Μπορείς να πεις ότι υπάρχει Θεός με φανατική στάση΄ μπορείς να πεις ακριβώς το αντίστροφο, ότι δεν υπάρχει Θεός, με τον ίδιο φανατισμό. Οι άθεοι, οι θεϊστές, όλοι τους έχουν κάποια πιστεύω και το πιστεύω δεν αποτελεί τομέα της επιστήμης. Επιστήμη σημαίνει να βιώσεις κάποιο πράγμα, εκείνο το οποίο υπάρχει΄ δεν χρειάζεται κανένα πιστεύω.
Osho, The Path of Yoga, Ομιλία #1
Αποκαλώ τον Παταντζάλι επιστήμονα του θρησκευτικού κόσμου, μαθηματικό του μυστικισμού, ειδήμονα της λογικής στο παράλογο. Συναντιούνται δυο αντίθετα μέσα του. Αν διαβάσει ένας επιστήμονας τις γιόγκα σούτρες του Παταντζάλι, θα καταλάβει αμέσως. Ένας Βιτγκενστάιν, ένας λογικός νους, θα νιώσει αμέσως μια συγγένεια με τον Παταντζάλι. Είναι τελείως λογικός. Κι αν σε οδηγεί προς το παράλογο, σε οδηγεί με τέτοια λογικά βήματα που δεν αντιλαμβάνεσαι ποτέ πότε άφησε τη λογική και σε πήγε πέρα από εκείνην.
Κινείται σαν φιλόσοφος, στοχαστής, και κάνει τέτοιες λεπτές διακρίσεις που τη στιγμή που θα σε οδηγήσει στην νιρβιτσάρα, στον μη-στοχασμό, δεν θα μπορέσεις να δεις πότε έγινε το άλμα. Έκοψε το άλμα σε πολλά μικρά βήματα.
Με τον Παταντζάλι δεν θα νιώσεις φόβο ποτέ, επειδή εκείνος γνωρίζει πού θα νιώσεις φόβο. Κόβει όλο και πιο μικρά τα βήματα, σχεδόν σαν να κινείσαι σε ίσιο έδαφος. Σε οδηγεί με τόσο αργό ρυθμό που δεν μπορείς να παρατηρήσεις πότε συνέβη το άλμα, πότε διέσχισες τα σύνορα. Κι είναι επίσης ποιητής, μύστης – πολύ σπάνιος συνδυασμός.
Υπάρχουν μύστες όπως ο Τιλόπα, είναι σπουδαίοι ποιητές σαν τους ρίσι των Ουπανισάδων, είναι σπουδαίοι ειδήμονες της λογικής σαν τον Αριστοτέλη, αλλά δεν μπορείς να βρεις έναν Παταντζάλι. Αποτελεί ένα τέτοιο συνδυασμό που από τον ίδιο και μετά δεν υπήρξε κανείς που να μπορεί να συγκριθεί μαζί του. Είναι πολύ εύκολο να είσαι ποιητής, γιατί είσαι φτιαγμένος από ένα και μόνο υλικό. Είναι πολύ εύκολο να είσαι ειδήμονας της λογικής – είσαι φτιαγμένος από ένα υλικό. Είναι σχεδόν αδύνατο να είσαι ένας Παταντζάλι, γιατί εμπεριέχεις πάρα πολλά αντίθετα – κι εκείνος τα συνδυάζει όλα με πολύ όμορφη αρμονία. Γι΄αυτό και έχει γίνει το άλφα και το ωμέγα της όλης παράδοσης της γιόγκα.
Για την ακρίβεια, δεν ήταν εκείνος που εφηύρε τη γιόγκα΄ η γιόγκα είναι πολύ παλαιότερη. Η γιόγκα υπήρχε επί πολλούς αιώνες πριν τον Παταντζάλι. Δεν την ανακάλυψε εκείνος, σχεδόν όμως έγινε αυτός που την ανακάλυψε και ο ιδρυτής της λόγω ακριβώς αυτού του σπάνιου συνδυασμού της προσωπικότητάς του. Πολλοί άνθρωποι είχαν εργαστεί πριν από εκείνον και ήταν γνωστά σχεδόν τα πάντα, αλλά η γιόγκα περίμενε τον Παταντζάλι. Και ξαφνικά, όταν μίλησε για κείνην ο Παταντζάλι, όλα βρήκαν τη θέση τους κι ο ίδιος έγινε ο ιδρυτής. Δεν ήταν ο ιδρυτής, αλλά η προσωπικότητά του είναι ένας τέτοιος συνδυασμός αντιθέτων, εμπεριέχει ο ίδιος τόσα αδιανόητα στοιχεία, που έγινε ο ιδρυτής – σχεδόν ο ιδρυτής. Τώρα η γιόγκα θα συσχετίζεται πάντοτε με τον Παταντζάλι.
Osho, Yoga: The Mystery Beyond Mind, Ομιλία #5
