Ποια είναι η πραγματική, αυθεντική φιλικότητα;
H ερώτηση που έχεις κάνει είναι πολύ περίπλοκη. Θα χρειαστεί να καταλάβεις μερικά άλλα πράγματα πριν μπορέσεις να καταλάβεις ποια είναι η πραγματική αυθεντική φιλικότητα.
Πρώτα είναι η φιλία. Φιλία είναι αγάπη χωρίς καμιά βιολογική απόχρωση μέσα της. Δεν είναι η φιλία που καταλαβαίνεις συνήθως΄ το αγόρι σου, το κορίτσι σου. Αν χρησιμοποιείς τη λέξη φίλος με οποιοδήποτε τρόπο που να σχετίζεται με τη βιολογία είναι καθαρή βλακεία. Πρόκειται για πάθιασμα και για τρέλα. Σε χρησιμοποιεί η βιολογία για αναπαραγωγικούς σκοπούς.
Αν νομίζεις ότι είσαι ερωτευμένος, κάνεις λάθος΄ πρόκειται απλώς για ορμονική έλξη. Η χημεία σου μπορεί να αλλάξει και ο έρωτάς σου να εξαφανιστεί. Απλώς μια ένεση ορμονών και ο άνδρας μπορεί να γίνει γυναίκα και η γυναίκα να γίνει άνδρας.
Φιλία σημαίνει αγάπη χωρίς βιολογικές αποχρώσεις. Έχει γίνει σπάνιο φαινόμενο. Ήταν σπουδαίο πράγμα στο παρελθόν, αλλά μερικά σπουδαία πράγματα του παρελθόντος έχουν εντελώς εξαφανιστεί. Είναι πολύ παράξενο που τα άσχημα πράγματα είναι πεισματάρικα, δεν πεθαίνουν εύκολα΄ και τα όμορφα πράγματα είναι πολύ εύθραυστα, πεθαίνουν κι εξαφανίζονται πολύ εύκολα.
Σήμερα την φιλία την καταλαβαίνουμε είτε με βιολογικούς όρους είτε με οικονομικούς όρους, ή με κοινωνικούς όρους΄ από την άποψη της γνωριμίας, ένα είδος γνωριμίας. Αλλά φιλία σημαίνει ότι αν παρουσιαστεί η ανάγκη θα είσαι έτοιμος ακόμα και να θυσιαστείς. Φιλία σημαίνει ότι έχεις κάνει κάποιον άλλον πιο σημαντικό από τον εαυτό σου΄ κάποιος άλλος έχει γίνει πιο πολύτιμος από τον εαυτό σου. Δεν πρόκειται για επιχείρηση. Πρόκειται για καθαρή αγάπη.
Αυτή η φιλία είναι δυνατή ακόμα κι έτσι όπως είσαι τώρα. Ακόμα και άνθρωποι χωρίς συνειδητότητα μπορούν να έχουν τέτοια φιλία. Αλλά αν αρχίσεις να αποκτάς περισσότερη συνειδητότητα του είναι σου, τότε η φιλία αρχίζει να γίνεται φιλικότητα. Η φιλικότητα έχει μια πιο ευρεία σημασία, έναν πολύ μεγαλύτερο ουρανό. Η φιλία είναι ένα μικρό πράγμα σε σύγκριση με τη φιλικότητα. Η φιλία μπορεί να διακοπεί, ο φίλος μπορεί να γίνει εχθρός. Αυτή η πιθανότητα παραμένει εγγενής μέσα στο ίδιο το γεγονός της φιλίας.
Ανακαλώ στη μνήμη μου τον Μακιαβέλι που δίνει καθοδήγηση στους πρίγκιπες του κόσμου στο σπουδαίο του έργο, τον Ηγεμόνα. Μια από τις οδηγίες είναι, ποτέ μη λες τίποτα στον φίλο σου που δε θα ήσουν σε θέση να πεις στον εχθρό σου, γιατί ο άνθρωπος που είναι φίλος σου σήμερα μπορεί να μετατραπεί σε εχθρό αύριο. Και η προτροπή που το ακολουθεί αυτό, είναι, ποτέ μη λες τίποτα εναντίον του εχθρού, γιατί ο εχθρός μπορεί να μετατραπεί σε φίλο αύριο. Τότε θα βρεθείς σε πολύ δύσκολη θέση.
Ο Μακιαβέλι δίνει μια πολύ ξεκάθαρη ενόραση: ότι η συνήθης μας αγάπη μπορεί να αλλάξει σε μίσος, η φιλία μας μπορεί να γίνει έχθρα οποιαδήποτε στιγμή. Αυτή είναι η ασυνείδητη κατάσταση του ανθρώπου΄ όπου η αγάπη κρύβει το μίσος πίσω της ακριβώς, όπου μισείς το ίδιο πρόσωπο που αγαπάς, αλλά δεν έχεις επίγνωση για αυτό.
Η φιλικότητα είναι δυνατή μόνο όταν είσαι αληθινός, είσαι αυθεντικός, και έχεις απόλυτη επίγνωση του είναι σου. Και μέσα από αυτή την επίγνωση, αν παρουσιαστεί αγάπη, θα πρόκειται για φιλικότητα. Η φιλικότητα δεν μπορεί ποτέ να μετατραπεί στο αντίθετό της. Θυμήσου το αυτό ως κριτήριο, ότι οι σπουδαιότερες αξίες της ζωής είναι μόνο εκείνες που δεν μπορούν να μετατραπούν στο αντίθετό τους΄ για την ακρίβεια, δεν υπάρχει αντίθετο.
Ρωτάς, ΄΄Ποια είναι η πραγματική αυθεντική φιλικότητα;΄΄ Θα χρειαστεί μεγάλη μεταμόρφωση μέσα σου για να έχεις μια γεύση της φιλικότητας. Έτσι όπως είσαι, η φιλικότητα είναι ένα μακρινό αστέρι. Μπορείς να ρίξεις μια ματιά στο μακρινό αστέρι, μπορείς να έχεις μια συγκεκριμένη διανοητική κατανόηση, αλλά θα παραμείνει μόνο μια διανοητική κατανόηση, όχι μια υπαρξιακή γεύση.
Αν δεν έχεις μια υπαρξιακή γεύση της φιλικότητας, θα είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατον να κάνεις διάκριση μεταξύ φιλίας και φιλικότητας. Η φιλικότητα είναι το αγνότερο πράγμα που μπορείς να αντιληφθείς σχετικά με την αγάπη. Είναι τόσο αγνή που δεν μπορείς ούτε λουλούδι να την αποκαλέσεις, μπορείς μόνο να την αποκαλέσεις ευωδιά που μπορείς να νιώσεις και να βιώσεις, αλλά δεν μπορείς να την πιάσεις. Είναι εκεί, τα ρουθούνια σου είναι γεμάτα με αυτήν, το είναι σου είναι περιτριγυρισμένο από αυτήν. Νιώθεις τον παλμό, αλλά δεν υπάρχει κανένας τρόπος να την πιάσεις΄ η εμπειρία είναι τόσο μεγάλη και τόσο απέραντη και τα χέρια μας είναι υπερβολικά μικρά.
Σου είπα ότι η ερώτησή σου είναι πολύ περίπλοκη, όχι εξαιτίας της ερώτησης, αλλά εξαιτίας σου. Δεν είσαι ακόμα στο σημείο από όπου η φιλικότητα μπορεί να γίνει εμπειρία σου. Γίνε αληθινός, γίνε αυθεντικός και θα γνωρίσεις την πιο αγνή ποιότητα της αγάπης΄ απλώς την ευωδιά της αγάπης να σε περιτριγυρίζει πάντα. Και αυτή η ποιότητα της πιο αγνής αγάπης είναι η φιλικότητα. Η φιλία απευθύνεται σε κάποιον, κάποιος είναι φίλος σου.
Κάποτε ρώτησαν τον Γκόταμ Βούδα, ΄΄Ο φωτισμένος άνθρωπος έχει φίλους;΄΄ κι εκείνος είπε, ΄΄Όχι΄΄. Αυτός που έκανε την ερώτηση σοκαρίστηκε γιατί σκεφτόταν ότι ο άνθρωπος που είναι φωτισμένος θα πρέπει να έχει όλο τον κόσμο φίλο του. Αλλά ο Γκόταμ Βούδας έχει δίκιο, είτε σε σοκάρει είτε όχι. Όταν λέει, ΄΄Ο φωτισμένος άνθρωπος δεν έχει φίλους,΄΄ λέει ότι δεν μπορεί να έχει φίλους γιατί δεν μπορεί να έχει εχθρούς. Και οι δυο έρχονται μαζί. Φιλικότητα μπορεί να έχει, αλλά όχι φιλία .
Η φιλικότητα είναι αγάπη που δεν εστιάζει και δεν απευθύνεται κάπου. Δεν πρόκειται για συμβόλαιο, που το λες ή όχι. Δεν προέρχεται από τον ένα άνθρωπο στον άλλο άνθρωπο΄ προέρχεται από έναν άνθρωπο προς όλη την ύπαρξη, της οποίας ο άνθρωπος είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι, γιατί περιλαμβάνονται τα δέντρα, περιλαμβάνονται τα ζώα, περιλαμβάνονται τα ποτάμια, περιλαμβάνονται τα βουνά, περιλαμβάνονται τα αστέρια. Περιλαμβάνονται τα πάντα στη φιλικότητα .
Η φιλικότητα είναι απλώς ο τρόπος που έχεις να είσαι αληθινός και αυθεντικός΄ αρχίζεις να την εκπέμπεις. Έρχεται από μόνη της, δεν χρειάζεται να τη φέρεις. Όποιος σε πλησιάζει θα αισθάνεται τη φιλικότητα. Αυτό δε σημαίνει ότι κανένας δεν θα είναι εχθρός σου. Σε ό,τι αφορά εσένα, δεν θα είσαι εχθρός κανενός, γιατί δεν είσαι πια φίλος κανενός. Αλλά το ύψος σου, η συνειδητότητά σου, η μακαριότητά σου, η σιωπή σου, η ειρήνη σου θα ενοχλήσει πολλούς, θα εκνευρίσει πολλούς, θα κάνει πολλούς, χωρίς να σε καταλαβαίνουν, εχθρούς σου.
Στην πραγματικότητα οι φωτισμένοι άνθρωποι έχουν περισσότερους εχθρούς από τους αφώτιστους. Οι αφώτιστοι μπορεί να έχουν μερικούς εχθρούς, μερικούς φίλους. Οι φωτισμένοι άνθρωποι έχουν σχεδόν όλο τον κόσμο να τους ανταγωνίζεται, γιατί οι τυφλοί άνθρωποι δεν μπορούν να συγχωρέσουν τον άνθρωπο που έχει μάτια, και οι αδαείς δεν μπορούν να συγχωρέσουν εκείνον που ξέρει. Δεν μπορούν να νιώσουν αγάπη για έναν άνθρωπο που έχει φτάσει στην ολοκλήρωσή του, γιατί το εγώ τους έχει πληγωθεί .
Μόλις τις προάλλες έλαβα τέσσερα γράμματα από τέσσερις διαφορετικές αμερικανικές φυλακές. Και οι τέσσερις φυλακισμένοι ζητάνε σάννυας. Ένας Αμερικανός κρατούμενος έχει διαβάσει τα βιβλία μου. Από τότε που ήμουν σε αυτή τη φυλακή για μια μέρα, οι αρχές ενδιαφέρθηκαν, οι φυλακισμένοι ενδιαφέρθηκαν, οπότε θα πρέπει να παρήγγειλαν τα βιβλία μου.
Ο κρατούμενος διάβαζε αυτά τα βιβλία. Παρόλο που είναι Αμερικανός, γράφει ότι ΄΄ Όσσο, διαβάζοντας τα βιβλία σου, ακούγοντάς σε στην τηλεόραση, και όταν μπήκες φυλακή για μια μέρα, ήμουν κι εγώ εδώ΄΄. Βρισκόταν εκεί για περίπου πέντε χρόνια. ΄΄Ήταν μια ευδαιμονική εμπειρία για μένα και δεν θα ξεχάσω ποτέ την ημέρα που ήμασταν μαζί στο ίδιο κελί΄ ήταν η πιο σημαντική μέρα της ζωής μου. Και ως τώρα κουβαλώ κάτι μέσα μου το οποίο θέλω να σου εκφράσω. Δεν έχεις κάνει καμία αμαρτία΄ για αυτό ήμουν απόλυτα βέβαιος τη στιγμή που σε είδα΄ αλλά να είσαι αθώος μοιάζει να είναι το μεγαλύτερο έγκλημα από όλα. Κι επειδή σε συζητούσαν στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, τα βιβλία σου τα διάβαζαν σε όλη τη χώρα, υπήρξε μια στιγμή που ήσουν πιο σημαντική φυσιογνωμία από τον πρόεδρο της Αμερικής. Αυτό ήταν που πυροδότησε όλη τη διαδικασία της καταστροφής της κοινότητάς σου, της φυλάκισής σου΄ μόνο και μόνο για να σε εξευτελίσουν.΄΄
Εξεπλάγην που ένας φυλακισμένος είχε μια τόσο μεγάλη ενόραση. Λέει ότι ΄΄ανθρώπους σαν κι εσένα είναι επόμενο να τους επικρίνουν, γιατί ακόμα και οι σπουδαιότεροι, οι πιο ισχυροί άνθρωποι μοιάζουν πυγμαίοι μπροστά στη συνειδητότητά σου και στο ανάστημά σου. Εσύ φταις΄΄, μου λέει. ΄΄Αν δεν ήσουν τόσο επιτυχημένος, θα σε είχαν αγνοήσει. Αν η κοινότητά σου δεν ήταν τόσο επιτυχημένη, κανείς δεν θα είχε ασχοληθεί μαζί σου. ΄΄
Ο φωτισμένος άνθρωπος δεν έχει καθόλου φίλους, καθόλου εχθρούς, αλλά μόνο μια αγνή αγάπη, που δεν απευθύνεται κάπου. Είναι έτοιμος να χυθεί μέσα στην καρδιά του οποιουδήποτε είναι διαθέσιμος. Αυτή είναι πραγματική αυθεντική φιλικότητα.
Αλλά ένας τέτοιος άνθρωπος θα προκαλέσει πολλά εγώ, θα πληγώνει εκείνους που νομίζουν ότι είναι πολύ σπουδαίοι και ισχυροί άνθρωποι. Οι πρόεδροι και οι βασίλισσες και οι πρωθυπουργοί και οι βασιλιάδες θα ανησυχήσουν αμέσως, θα τους νοιάξει. Ένας άνθρωπος που δεν έχει καθόλου εξουσία έχει ξαφνικά γίνει το επίκεντρο της προσοχής του κόσμου, ελκύει περισσότερο κόσμο από τους ανθρώπους που έχουν εξουσία και λεφτά και γόητρο. Έναν τέτοιον άνθρωπο δεν μπορούν να τον συγχωρήσουν. Χρειάζεται να τιμωρηθεί, είτε έχει διαπράξει κάποιο έγκλημα είτε όχι. Και ο άνθρωπος της φώτισης δεν μπορεί να διαπράξει έγκλημα΄ αυτό είναι εντελώς αδύνατον. Αλλά αν είσαι αθώος, αν είσαι φιλικός, αν είσαι γεμάτος αγάπη χωρίς κανέναν απολύτως λόγο, αν είσαι απλώς ο εαυτός σου, είναι αρκετό αυτό για να προκαλέσει πολλά εγώ να στραφούν εναντίον σου.
Έτσι όταν λέω, ΄΄Ο φωτισμένος άνθρωπος δεν έχει καθόλου εχθρούς΄΄, εννοώ ότι από την πλευρά του δεν έχει εχθρούς. Αλλά από την πλευρά των άλλων, όσο πιο μεγάλο είναι το ανάστημά του, τόσο περισσότερος ανταγωνισμός θα υπάρχει εναντίον του, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η εχθρότητα, το μίσος, η επίκριση. Αυτός είναι ο τρόπος που συμβαίνει τούτο εδώ και αιώνες.
Η Νιρβάνο μου έλεγε μόλις τις προάλλες ότι την ημέρα που μου υπέβαλαν πρόστιμο τετρακοσίων χιλιάδων δολαρίων, περισσότερα από πέντε εκατομμύρια ρουπίες, γνωρίζοντας απόλυτα ότι δεν έχω στην κατοχή μου ούτε μια παΐζα, ούτε μια δεκάρα, ο δικηγόρος που δούλευε για τη Νιρβάνο της είπε, ΄΄ Τα κατάφεραν πάλι΄΄. Τον ρώτησε,΄΄ Τι εννοείς;΄΄ Κι εκείνος είπε, ναι, τα κατάφεραν πάλι. Σταύρωσαν ξανά τον Ιησού, τιμώρησαν ξανά έναν άνθρωπο που είναι εντελώς αθώος΄ αλλά η αθωότητά του πληγώνει το εγώ τους. ΄΄
Απλώς η διανοητική κατανόηση δεν θα είναι αρκετή, παρόλο που είναι καλό να έχεις κάποια διανοητική κατανόηση, γιατί μπορεί να σε βοηθήσει να προχωρήσεις προς την υπαρξιακή εμπειρία. Μόνο όμως η εμπειρία θα σου δώσει τη πλήρη γεύση την απέραντης γλυκύτητας, της ομορφιάς, της θεϊκότητας και της αλήθειας της αγάπης.
Osho, Satyam Shivam Sundaram: Truth Godliness Beauty, Ομιλία #10
