Η Πλατωνική Ακαδημία, εκτός από Θεολογική-Φιλοσοφική σχολή, είχε και άλλη μία λειτουργία, όχι και τόσο γνωστή. Ήταν η προσπάθεια δημιουργίας φιλοσοφικών αμφικτυονιών καθώς και η συγκέντρωση, διάσωση και φύλαξη κειμένων γνώσεως των παλαιών Ελλήνων.
Οι λειτουργίες αυτές, διαφαίνονται κατά κύριο λόγο μέσα από την έκτη (ΣΤ’) επιστολή του Πλάτωνος (δημιουργία αμφικτυονίας), από μία επιστολή του Αρχύτα προς τον Πλάτωνα [την οποία διασώζει ο Διογένης Λάερτιος] και την απάντηση του Πλάτωνος προς τον Αρχύτα, η οποία είναι δωδεκάτη (ΙΒ’) επιστολή (συγκέντρωση και φύλαξη κειμένων).
Έχουμε λοιπόν:
1. Ο Πλάτων εύχεται στον Ερμεία, τον Έραστο και τον Κορίσκο ευ πράττειν. Μου φαίνεται ότι κάποιος Θεός σας ετοιμάζει, με τρόπο ευμενή και ικανοποιητικά, αγαθή τύχη, αρκεί να τη χρησιμοποιήσετε κατάλληλα. Ζείτε κοντά κι έτσι μπορείτε να βοηθάτε πολύ ο ένας τον άλλο, αν έχετε ανάγκη. Για τον Ερμεία ούτε τα πολλά άλογα, ούτε τα άφθονα στρατιωτικά εφόδια, ούτε το ίδιο το χρυσάφι θα αποτελέσουν ποτέ μεγαλύτερη πηγή δύναμης ως προς όλα από τους σταθερούς και ειλικρινείς φίλους του. Όσο για τον Έραστο και το Κορίσκο, πέρα από την καλή τους κατάρτισή για την σοφία των Ιδεών, υποστηρίζω, αν και ηλικιωμένος, ότι χρειάζονται επίσης τη σοφία που θα τους προφυλάξει από τους φαύλους και τους άδικους, και κάποια ακόμα αμυντική δύναμη, γιατί είναι άπειροι, καθώς έμεινα πολύ καιρό κοντά μας και δεν πέρασαν μεγάλο μέρος της ζωής τους μαζί με κακούς.
Για τούτο λοιπόν είπα πως χρειάζονται τα παραπάνω, για να μην αναγκάζονται να παραμελούν την αληθινή σοφία και φροντίζουν την ανθρώπινη και καταναγκαστική περισσότερο από όσο πρέπει. Τη δύναμη, λοιπόν, αυτή μου φαίνεται πως έχει λάβει ο Ερμείας, όσο μπορώ να καταλάβω, καθώς δεν τον έχω συναναστραφεί ακόμη, από τη φύση και την εμπειρική εξάσκηση. Τί εννοώ λοιπόν; Εσένα, Ερμεία, επειδή γνωρίζω καλύτερα τον Έραστο και τον Κορίσκο, θέλω να σου πω, να σε πληροφορήσω και να σε βεβαιώσω ότι δεν θα βρεις εύκολα χαρακτήρες πιο αξιόπιστους από τους γείτονές σου τούτους. Σε συμβουλεύω να συνδεθείς στενά μαζί τους με κάθε τρόπο και να μην το θεωρείς έργο δευτερεύον. Τον Κορίσκο και τον Έραστο, πάλι, συμβουλεύω να έρθουν σε επαφή με τον Ερμεία, να συνδεθούν μαζί του και να δημιουργήσουν θερμή φιλία. Σε περίπτωση που κάποιος σκεφτεί να διασπάσει τη σχέση αυτή, καθώς η ανθρώπινη φύση δεν διακρίνεται για τη σταθερότητά της, στείλτε αμέσως επιστολή σε μένα και τους φίλους μου καταγγέλλοντας τον παραβάτη.
Πιστεύω ότι, εκτός αν η ρήξη είναι πολύ σοβαρή, οι συμβουλές που θα έλθουν από εδώ, βασισμένες σε πνεύμα δικαιοσύνης και αιδούς, θα βοηθήσουν περισσότερο από κάποια επωδή (κάτι σαν μαγική λύση) να ξανασυνδέσετε την προϋπάρχουσα φιλότητα και κοινωνία (συναναστροφή). Αν λοιπόν όλοι μας, κι εμείς κι εσείς, ασκήσουμε τη φιλοσοφία τούτη, όσο είναι δυνατόν και εφικτό στον καθένα, τότε αυτά που σας γράφω σήμερα σαν χρησμούς θα γίνουν πραγματικότητα. Τι θα γίνει όμως αν αποτύχουμε, δεν το αναφέρω. Μαντεύω αγαθό αποτέλεσμα, και υποστηρίζω πως θα κάνουμε τα πάντα σωστά, αν Θεός εθέλη. Εσείς οι τρεις πρέπει να διαβάσετε την επιστολή τούτη όλοι μαζί ή έστω ανά δύο, όσο περισσότερες φορές μπορείτε. Χρησιμοποιήστε τη ως είδος συμβολαίου ή ως ισχύοντα νόμο, στον οποίο θα πρέπει να ορκίζεστε με σοβαρότητα και με ειλικρίνεια, που είναι αδελφή της πρώτης. Να επικαλείστε το Θεό, που είναι ηγεμών όλων των παρόντων και των μελλόντων, ηγεμών και πατέρας της πρώτης αιτίας, τον οποίο αν όντως φιλοσοφήσουμε, θα κατανοήσουμε, κατακτώντας τη δυνατότητα ευδαιμόνων ανθρώπων.
2. Η αναφορά του Διογένους, λέει ότι ο Αρχύτας αναφέρει στον Πλάτωνα πως μάζεψαν και του στέλνουν τα αυθεντικά υπομνήματα του Οκκέλου, που τους είχε ζητήσει. Δεν τα βρήκαν όλα, αλλά βρήκαν τα «Περί Νόμου και Βασιλίας και Οσιότητας» και το «Περί γενέσεως του (Συμ)Παντός». Τα άλλα λέει όταν τα βρουν θα του τα στείλουν.
3. Και η απάντηση του Πλάτωνος, προς τον Αρχύτα:
Ο Πλάτων εύχεται στον Αρχύτα τον Ταραντίνο ευ πράττειν.
Με μεγάλη ευχαρίστηση πήραμε τα υπομνήματα που μας έστειλες και νιώσαμε μεγάλο θαυμασμό για τον συγγραφέα τους. Πράγματι, πιστεύουμε πως είναι αντάξιος των παλαιών προγόνων. Οι άνθρωποι εκείνοι, όπως λέγεται, είναι Μυραίοι – και άνηκαν στους Τρώες που εκπατρίστηκαν την εποχή του Λαομέδοντος – και όπως αναφέρει η παράδοση ήταν άνδρες αγαθοί. Όσο για τα δικά μου υπομνήματα, για τα οποία έγραψες, δεν είχαν ακόμα ολοκληρωθεί αλλά σου τα έστειλα όπως ήταν. Για τη φύλαξή τους, συμφωνούμε απόλυτα, ώστε δεν χρειάζονται οδηγίες.
Η συγκεκριμένες ενέργειες περί της συγκεντρώσεως, διασώσεως και φυλάξεως των κειμένων, εκ της Πλατωνικής Ακαδημίας, ίσως να οφείλεται σε όσα γράφει ο Πλάτων στο 3ο βιβλίο των «Νόμων»[5], ότι λόγω μεγάλων καταστροφών η αρχαία γνώση χανόταν, και ως εκ τούτου, θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να παραφυλαχθεί από κάποια μελλοντική ενδεχόμενη καταστροφή, τόσο φυσική όσο και κοινωνικοπολιτική.
Συγγραφέας: Γουλέτας Α. Παναγιώτης (Αλκίνοος)
