«Ζητείται Ελπίς», είναι ένας παλιός γνωστός τίτλος. Αλλά τι είναι η ελπίδα; Είναι μια χαραμάδα φωτός μέσα στο σκοτάδι. Πρόκειται όμως για ένα αβέβαιο φως, γιατί η ελπίδα δεν περιέχει βεβαιότητα. Είναι μια προσδοκία κάποιας επιθυμητής έκβασης, η οποία μπορεί και να διαψευστεί. Ωστόσο, παρότι δεν εγγυάται το ευτυχές αποτέλεσμα, είναι δυνατόν -και συμβαίνει συχνά- να χρησιμέψει σαν σανίδα σωτηρίας, από όπου μπορεί να αρπαχτεί κανείς και να μη βουλιάξει στο σκοτάδι της απελπισίας. Έτσι, η ελπίδα είναι πολύτιμος βοηθός στην ανθρώπινη ζωή.
Δεν χρειάζεται τώρα να πούμε ότι η ελπίδα μπορεί να είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη, να αφορά μικρά ή μεγάλα ζητήματα, όλα τούτα είναι αυτονόητα. Εκείνο που θέλουμε να επισημάνουμε είναι το γεγονός ότι για τον αναζητητή του πνεύματος η ελπίδα δεν είναι το ζητούμενο, δεν είναι αρκετή. Το ζητούμενο είναι η βεβαιότητα. Η ελπίδα μπορεί να χρησιμέψει σαν σχεδία πάνω στην οποία να πλεύσει προς τον στόχο του. Ο στόχος είναι η Ευδαιμονία, η οποία συνιστά την πραγματική του φύση. Αυτή η κατάσταση ύπαρξης είναι επιδίωξη όλων των ζωντανών όντων, αλλά ο αναζητητής που έχει βάλει το πόδι του στην πνευματική ατραπό έχει συνειδητοποιήσει αυτό που για τα άλλα πλάσματα αποτελεί μια ασυνειδητοποίητη, τυφλή παρόρμηση.
Ασφαλώς, υπάρχει πάντα εκεί στα βάθη της συνείδησης, αλλά ακριβώς γι΄αυτό το λόγο, το ότι κάνει την παρουσία της αισθητή σαν τυφλή δύναμη, ωθεί τους ανθρώπους να την αναζητούν σε λάθος κατευθύνσεις. Μ΄αυτόν τον τρόπο οδηγούνται νομοτελειακά σε απογοήτευση.
Τι είναι αυτό στο οποίο δίνουμε το όνομα Ευδαιμονία; Φυσικά, κάθε ονομασία είναι μόνο μια λέξη, και κάθε λέξη είναι περιορισμός και ατέλεια. Σ΄ένα βαθύτερο επίπεδο δεν χρειάζονται λέξεις, αλλά στο επίπεδο που ζούμε είναι αναγκαίες.
Η ακριβής σημασία της λέξης, μια αρχαίας ελληνικής λέξης είναι ευ: ωραία, καλά, και δαίμων: θεός, αλλά και τύχη. Ευδαίμων είναι αυτός που έχει πλάι του, συμπαραστάτη, έναν καλό θεό, επομένως έχει καλή τύχη. Επομένως, ευδαίμων είναι ο καλότυχος, και ευδαιμονία η σχετική κατάσταση.
Εντούτοις, πρέπει να σημειώσουμε ότι λέγοντας ευδαιμονία δεν εννοούμε απλώς μια κατάσταση καλοτυχίας με τη συνηθισμένη έννοια, αλλά μια κατάσταση βαθιάς ευτυχίας. Και στην ορολογία της Γιόγκα η λέξη παίρνει τη σημασία μιας υπέρτατης, ανείπωτης αίσθησης ευτυχίας. Μιας ευτυχίας η οποία είναι συμφυής με τον πυρήνα κάθε όντος. Ο πυρήνας αυτός, ο Ανώτερος Εαυτός, ο Άτμαν έχει τριπλή φύση ή υπόσταση. Είναι Ύπαρξη - Συνείδηση - Ευδαιμονία, (Sat - Cit - Ananda, στα σανσκριτικά).
Αλλά που φαίνεται αυτή η ευδαιμονία; Οι άνθρωποι στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι ανικανοποίητοι ή και δυστυχείς. Κι αν συμβεί να νιώσουν κάποτε ευτυχισμένοι, αυτή η αίσθηση δεν διαρκεί, κι άλλωστε δεν έχει καμία σχέση με το είδος της ατμικής ευδαιμονίας. Το γιατί δεν διαρκεί είναι προφανές στον καθένα -οι καταστάσεις που την προκαλούν είναι παροδικές. Ισχύει απολύτως το εκκλησιαστικό «πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα», το οποίο ακούμε στις επικήδειες τελετές.
Η Ευδαιμονία του Άτμαν-Εαυτού είναι απολύτως άχρονη, όπως και η Ύπαρξη, της οποίας συνιστά μόνιμη και αναλλοίωτη φύση. Γι΄αυτό το λόγο, τίποτε από τα γήινα πράγματα δεν μπορεί να δώσει αυτή την αίσθηση. Και αυτή την αίσθηση κυνηγούν, μέσω εκστατικών καταστάσεων και εμπειριών, όλοι οι ασκούμενοι στη Γιόγκα. Επομένως, η βίωση αυτής της Ευδαιμονίας απαιτεί και βίωση του Εαυτού ή Άτμαν. Το εμπόδιο για μια τέτοια επίτευξη είναι το σκοτεινό κέλυφος του «εγώ», το οποίο δεν αφήνει να λάμψει το ανέσπερο φως της πυρηνικής Ύπαρξης. Γι΄αυτό όλη η προσπάθεια συνίσταται στην εξάλειψη αυτού του εμποδίου, και δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αδρανοποίηση του παράγοντα νους-σώμα. Όταν αυτά τα δύο αποσυνδεθούν, ο νους ησυχάζει και τότε μπορεί να στραφεί μέσα, στον εσώτερο πυρήνα της Ύπαρξης. Το παν είναι η απόσπαση, η απάθεια απέναντι στον κόσμο των αισθήσεων, και η επακόλουθη ταύτιση με τον Άτμαν.
Αυτό, μολονότι αρκετά απλό αν συνειδητοποιήσει κανείς την απατηλότητα και ματαιότητα των γήινων απολαύσεων, δεν αποτελεί συχνό επίτευγμα, αλλά πολύ σπάνιο, επειδή η γήινη έλξη είναι εξαιρετικά ισχυρή στο πεδίο αυτό. Εντούτοις, σχεδόν κάθε άνθρωπος έχει κάποιες στιγμές, περισσότερες ή λιγότερες, στη ζωή του, κατά τις οποίες μπορεί να βιώσει αναλαμπές αυτής της υπαρξιακής ευδαιμονίας, σαν να πιάνει ξαφνικά μια άγνωστη συχνότητα στο ραδιόφωνο. Σαν να γίνεται μια μαγική εκπομπή ή σαν ν΄ανοίγει ένα παράθυρο στο φως για μια σύντομη στιγμή. Είναι μόνο μια σύντομη στιγμή, που όμως κλείνει μέσα της την αιωνιότητα. Αυτό είναι κάτι θαυμαστό και έξω από την τυπική λογική. Κι όμως είναι αληθινό. Και συμβαίνει απροσδόκητα, σε στιγμές ήρεμης ενατένισης και αφαίρεσης, που προκαλείται από μια οπτική ή ακουστική ή οσφρητική εντύπωση, η οποία αφυπνίζει κάποιο συγκεκριμένο ψυχικό κραδασμό, χαρίζοντάς σου μια στιγμιαία έκσταση...
Αξίζει να διαλογιστεί κανείς πάνω στο θέμα «Ευδαιμονία», να ψάξει να βρει τρόπους πρόσβασης σε αυτή την ευλογημένη κατάσταση, από την οποία δεν υπάρχει τίποτε πιο ωραίο. Γιατί κάθε άνθρωπος έχει τους δικούς του τρόπους, τα δικά του κλειδιά.
Γιατί όμως μιλάμε για ευδαιμονία σε τέτοιους χαλεπούς καιρούς που η στυγνή καθημερινότητα πιέζει τόσο πολύ τους ανθρώπους; Ακριβώς, επειδή σε τέτοιες δύσκολες και σκληρές περιόδους έχουμε ανάγκη να θυμόμαστε ότι πέρα και πάνω απ΄όλες τις γήινες δυστυχίες υπάρχει η Ουράνια Χαρά. Να θυμόμαστε πως ό,τι κι αν μας πονάει εδώ, δεν είναι παντοτινό. Είναι παροδικό και προσωρινό, και ως εκ τούτου μη πραγματικό. Ό,τι έρχεται και φεύγει δεν είναι πραγματικό. Είναι μόνο η προβολή μιας σκιάς πάνω σε μια οθόνη.
Η μόνη Πραγματικότητα είναι η Απειροσύνη, η χωρίς αρχή και τέλος Ύπαρξη, από την οποία προβάλλουν όλα τα πράγματα σε μιαν ατελείωτη διαδοχή. Η Ευδαιμονία είναι η απόλαυση της άπειρης Ύπαρξης, δηλαδή, η αιώνια, ακατάλυτη Ύπαρξη απολαμβάνει τον εαυτό της με μια βαθιά χαρά και πληρότητα, και δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευχαρίστηση από αυτή.
Πάντως, και η κάθε είδους χαρά και αίσθηση ευτυχίας, ακόμη κι αν προκαλείται από ευτελείς ή ανόητες αιτίες, είναι μια αναλαμπή της πυρηνικής υπαρξιακής ευδαιμονίας. Κι έτσι κάθε σταγόνα χαράς είναι πολύτιμη και ευεργετική. Απεναντίας, η θλίψη είναι πραγματικό σάβανο για την ψυχή, και δεν πρέπει με κανένα τρόπο να της επιτρέπουμε να εγκαθίσταται μόνιμα. Ένας οξύς πόνος της ψυχής δεν είναι επικίνδυνος, συχνά είναι και ισχυρό φάρμακο, αλλά μια μόνιμη θλίψη είναι επικίνδυνη νοσηρότητα. Η θλίψη είναι απουσία φωτός, απουσία ελπίδας, και παραίτηση από κάθε αγωνιστική προσπάθεια.
Αυτή τη σκοτεινιά επιχειρούν να επιβάλουν στη χώρα μας συγκεκριμένες σκοτεινές δυνάμεις, και αυτό δεν πρέπει να συμβεί για κανένα λόγο. Γιατί, αν επικρατήσει μια τέτοια καθίζηση της ψυχικής ενέργειας ενός λαού, ο λαός αυτός είναι καταδικασμένος. Και μόνο κάποιο πολύ ισχυρό σοκ θα μπορούσε, ίσως, ν΄αποτινάξει τη θανάσιμη απειλή.
Γι΄αυτό, τώρα, στην παρούσα φάση, χρειάζεται επειγόντως η ελπίδα, επειδή αυτή μπορεί να εξασφαλίσει την απαραίτητη αγωνιστική ενέργεια, η οποία μπορεί να στρέψει τα πράγματα προς άλλη κατεύθυνση. Η ελπίδα, αν και δεν έχει μέσα της το στοιχείο της βεβαιότητας, εντούτοις διαθέτει θετική ενέργεια, καθώς στην πραγματικότητα αποτελεί μια εκπομπή της ατμικής φωταψίας, κι έτσι είναι προικισμένη με την αναγκαία δυναμική.
Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε πως αυτή την ώρα, γι΄αυτόν τον λαό «ζητείται ελπίς».
AGNI YOGA HELLAS 12/2/2013
