Θα μιλήσουμε λοιπόν για την Ψυχική Ενέργεια. Είναι βέβαια περίεργο να ισχυριστούμε πως θα αναπτύξουμε επαρκώς αυτό το θέμα θεμάτων σ΄ένα τέτοιο σημείωμα. Ακόμα και η Διδασκαλία της Άγκνι Γιόγκα που πραγματεύεται εν εκτάσει το ζήτημα, κάθε άλλο παρά το εξαντλεί, μάλλον ανοίγει τους δρόμους της κατανόησης και της περαιτέρω μελέτης του.
Εμείς τώρα εδώ θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μερικές βασικές εξηγήσεις, οι οποίες ελπίζουμε πως θα διευκολύνουν τον ενδιαφερόμενο σπουδαστή στην παραπέρα εξέταση και έρευνά του.
Πριν καταπιαστούμε με το αντικείμενό μας, ας θυμηθούμε συνοπτικά κάποια πράγματα που έχουμε πει σαν εισαγωγή στο προηγούμενο σημείωμά μας. Είπαμε ότι το Σύμπαν διέπεται από τη Μεγάλη Αρχή που λέγεται Ζωή. Η Ζωή έχει μια θεμελιώδη και αδιαχώριστη ιδιότητα, την οποία ορίζουμε ως Συνειδητότητα, και με την οποία εννοούμε την ικανότητα αντίληψης κάθε ζωντανού οργανισμού.
Η συνειδητότητα παρουσιάζει απειρία εξελικτικών αναβαθμών αλλά και ποιοτικής διαφοροποίησης. Είναι ακριβώς η συνειδητότητα το στοιχείο εκείνο που διαφοροποιεί τα όντα, ενώ η Ζωή που τα διέπει είναι η ίδια για όλα. Και ενώ η Ζωή είναι δεδομένη, η συνειδητότητα είναι κάτι που συνεχώς πρέπει να εξελίσσεται, να αναπτύσσεται και να τελειοποιείται μέσω εμπειρίας και γνώσης.
Επίσης ταυτίσαμε τον ψυχολογικό όρο συνειδητότητα με τον δυτικό θρησκευτικό-φιλοσοφικό όρο ψυχή.
Αυτή η ψυχή ή συνειδητότητα έχει στο ανθρώπινο ον τρεις βασικές διαβαθμίσεις: την κατώτερη ή ζωώδη, την οποία ο άνθρωπος μοιράζεται και με τα ζώα, την μεσαία ή καθαρά ανθρώπινη, η οποία μετέχει των δύο άκρων και συνιστά μια γέφυρα μεταξύ τους, και τέλος την ανώτερη ή πνευματικότητα, η οποία πρέπει τελικά να κυριαρχήσει μεταλλάσσοντας ολόκληρη τη φύση του ανθρώπου.
Πέραν αυτής της γενικής τριπλής διαίρεσης υπάρχει η αναλυτικότερη επταπλή, για καθένα από τα στοιχεία ή επίπεδα της οποίας, η ανατολική φιλοσοφία διαθέτει ιδιαίτερο όνομα και γνώση της λειτουργίας του.
Εννοείται πως, είτε μιλάμε για Ζωή, είτε μιλάμε για Συνειδητότητα, αναφερόμαστε πάντα σε ενέργεια -άλλωστε στο Σύμπαν δεν υπάρχει, σε τελική ανάλυση, παρά ενέργεια.
Η Μία Ενέργεια του Σύμπαντος το Πυρ της διπλής όψης, ή Ζωή-Συνείδηση ή, για να χρησιμοποιήσουμε και μια άλλη έκφραση, την οποία μπορεί να συναντήσει κανείς μερικές φορές στα κείμενα της Διδασκαλίας, η Ψυχο-ζωή. Οι λειτουργίες και η δυναμική έκφραση της Ψυχο-ζωής είναι η Ψυχική Ενέργεια. Είναι κυρίως η ενέργεια που γεννά η όψη συνειδητότητα ενός όντος, στις πολλές διαβαθμίσεις και εκδηλώσεις της.
Είναι ανάγκη όμως να κατανοήσουμε ότι η Διδασκαλία, μιλώντας για Ψυχική Ενέργεια ή Άγκνι, εννοεί κατά γενικό κανόνα με λίγες εξαιρέσεις, τις ανώτερες ιδιότητες της συνειδητότητας. Γιατί αυτές τις ιδιότητες θέλει να αφυπνίσει και να καλλιεργήσει η Γιόγκα του Πυρός. Την υψηλή ψυχική ενέργεια, η οποία μεταμορφώνει το ανθρώπινο ον σε Άνθρωπο-Θεό. Και η ενέργεια αυτή είναι Πυρ. Διαφορετικά όμως λάμπει το Πυρ της χαμηλής συνειδητότητας και τελείως διαφορετικά το Πυρ της εξελιγμένης συνειδητότητας.
«Πνεύμα και λίθοι συνυπάρχουν στο αχανές σύμπαν», επισημαίνεται στο βιβλίο Απειροσύνη. Ποια ιλιγγιώδης άβυσσος χωρίζει τη συνειδητότητα μιας πέτρας, έστω κι αν είναι ένας γιγάντιος μετεωρόλιθος, από το πνεύμα ενός Βούδα! Ωστόσο, η συνειδητότητα, το πνεύμα, αναπτύσσεται και εξελίσσεται. Και η Φύση με τους νόμους και τους κύκλους της προωθεί αυτή την ανάπτυξη μέσα από ατέρμονες χρονικές περιόδους. Όταν όμως φέρει το ον στο στάδιο της αυτοσυνειδησίας τότε η ατομική προσπάθεια αποκτά πρωτεύουσα σημασία, και τόσο περισσότερο όσο πιο υψηλά στην κλίμακα της εξέλιξης στέκει ένα ον. Η κινούσα δύναμη πίσω από την ατομική προσπάθεια είναι η θέληση. Τι περιθώρια δράσης αφήνονται στη θέληση μέσα σ΄έναν Κόσμο με αδυσώπητες νομοτέλειες; «Το Σαντάνα, το ρεύμα της ζωής, μεταμορφώνει και προκαθορίζει σε μεγάλο βαθμό, παραμένει όμως ένας χώρος για την ελεύθερη βούληση. Οι Ακτίνες των Άστρων καθορίζουν πολλά, αλλά ο δεσμός με τον Ανώτερο Κόσμο είναι ισχυρός, και απ΄αυτή την άποψη θα έχει τη μεγαλύτερη σημασία...» Έτσι λέγεται στον Πύρινο Κόσμο.
Αν στοχαστεί κανείς στα παραπάνω, θα φτάσει στο συμπέρασμα ότι η ελεύθερη βούλησή του συνίσταται απλώς στην επιλογή αν θα συμπλεύσει με τους Κοσμικούς Νόμους ή θα τους παραβιάσει. Επίσης μπορεί να αντιληφθεί ότι ο δεσμός με τον Ανώτερο Κόσμο, το οποίο σημαίνει ταύτιση της βούλησης του ατόμου με εκείνην των Ανώτερων Όντων, προσδίδει τεράστια ισχύ στην ατομική βούληση.
Τι είναι τελικά η βούληση; Είναι εκείνη η έκφραση της σκέψης, η οποία θέτει στόχους και βρίσκει τα μέσα για την πραγμάτωσή τους. Επομένως, μόνο τα αυτοσυνείδητα όντα διαθέτουν αυτό το όπλο, το οποίο μπορεί να είναι ευεργετικό ή ολέθριο.
Σκέψη, αγωνιστικότητα, προσπάθεια, είναι όλες μορφές ψυχικής ενέργειας.
Η Ψυχική Ενέργεια, για την οποία μιλάει η Άγκνι Γιόγκα, στην ανώτερη έκφρασή της θα μπορούσε να ταυτιστεί με την πνευματικότητα. Η πνευματικότητα, όταν ανθίσει και παγιωθεί, αφυπνίζει και αναπτύσσει δυνάμεις και ιδιότητες, τις οποίες δεν κατέχει ο κοινός άνθρωπος -αν και υπάρχουν μέσα του σε σπερματική κατάσταση. Αυτές οι δυνάμεις είναι εκδηλώσεις της ψυχικής ενέργειας.
Πρέπει όμως να κατανοηθεί η έννοια πνευματικότητα, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι είτε θεωρούν ότι έχει να κάνει με την τήρηση των τυπικών της θρησκείας τους είτε έχουν μια συγκεχυμένη αντίληψη.
Η πνευματικότητα πρωτίστως είναι η έφεση και η έλξη προς το Ανώτερο. Αυτό το γνώρισμα είναι τόσο θεμελιώδες, ώστε είναι αδύνατον να μιλάμε για πνευματικότητα ελλείψει αυτού. Μαζί με την έλξη του Ανώτερου, ή και εξαιτίας αυτής, η πνευματικότητα εμπεριέχει και το στοιχείο της ηθικότητας -όχι της συμβατικής ή επιβεβλημένης από θρησκευτικούς, κοινωνικούς κ.τ.λ. κανόνες, αλλά εκείνης που απορρέει από την αγάπη και το σεβασμό προς τον Κόσμο και προς ό,τι αυτός περιέχει. Η ταύτιση με τον Κόσμο, την ευημερία του, τους τρόπους λειτουργίας του επέρχεται από μια βαθιά εσωτερική κατανόηση ή συνειδητοποίηση, η οποία δεν μπορεί να γεννηθεί παρά μόνο στην καρδιά.
Πράγματι, η πνευματική αντίληψη δεν έχει να κάνει με πτυχία και διπλώματα, ακριβώς επειδή δεν είναι προϊόν της διάνοιας αλλά της καρδιάς. Και μάλιστα, η ανάπτυξη της διάνοιας σε βάρος της καρδιάς μπορεί να δημιουργήσει απολύτως αντιπνευματικές προσωπικότητες, συχνά μέχρι σημείου εφιαλτικού. Έχουμε δει επιστήμονες και διανοούμενους αυτού του τύπου. Η εκπληκτική φυσιογνωμία του μεγάλου Ινδού Γιόγκι Ραμακρίσνα δεν διέθετε καθόλου πανεπιστημιακές περγαμηνές, κι όμως ήταν ένας γίγαντας πνευματικότητας. Η διανοητικότητα δεν είναι σοφία. Σοφία είναι η πνευματικότητα. Και αυτή η σοφία συσσωρεύεται στην ιερή αποθήκη της συνειδητότητας, το Δισκοπότηρο, μέσα στους αιώνες.
Η Ψυχική Ενέργεια πρέπει να αναπτυχθεί -αναγκαίως. Γιατί ό,τι δεν εξελίσσεται, οπισθοδρομεί, αφού στη Φύση δεν υπάρχει στασιμότητα. Η ανάπτυξη επέρχεται μέσω πνευματικής τροφοδοσίας και αγωνιστικής προσπάθειας. Η Άγκνι Γιόγκα συνιστά την ισχυρότερη και δυναμικότερη τροφοδοσία για τη συγκεκριμένη εποχή και κοσμικές συνθήκες. Είναι το ιδεώδες μέσον για την ανάπτυξη της πνευματικότητας, και γι΄αυτό αποτελεί το συντομότερο μονοπάτι. Η Άγκνι Γιόγκα είναι το θεμέλιο της μεγάλης μελλοντικής επιστήμης της Ψυχικής Ενέργειας. Περιγράφει και φωτίζει όλες εκείνες τις ιδιότητες που δομούν την πνευματική διάσταση του όντος, καθώς και τις εκδηλώσεις και λειτουργίες αυτής της διάστασης, δηλαδή της υψηλής Ψυχικής Ενέργειας.
Η Ψυχική Ενέργεια, η Πύρινη Ενέργεια, το Άγκνι, εκδηλώνεται με αμέτρητους τρόπους. Έτσι, για παράδειγμα, η μετεώριση, το βάδισμα ή κάθισμα πάνω στο νερό, η υλοποίηση αντικειμένων, η τηλεπάθεια, η τηλεκινησία, η πυροβασία κ.τ.λ. είναι εκδηλώσεις της Ψυχικής Ενέργειας. Αλλά η ανώτερη Ενέργεια εκδηλώνεται κυρίως με την άμεση γνώση, την επαφή με τον Ανώτερο Κόσμο, τη διαιρετότητα του πνεύματος.
Εμείς τώρα εδώ θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μερικές βασικές εξηγήσεις, οι οποίες ελπίζουμε πως θα διευκολύνουν τον ενδιαφερόμενο σπουδαστή στην παραπέρα εξέταση και έρευνά του.
Πριν καταπιαστούμε με το αντικείμενό μας, ας θυμηθούμε συνοπτικά κάποια πράγματα που έχουμε πει σαν εισαγωγή στο προηγούμενο σημείωμά μας. Είπαμε ότι το Σύμπαν διέπεται από τη Μεγάλη Αρχή που λέγεται Ζωή. Η Ζωή έχει μια θεμελιώδη και αδιαχώριστη ιδιότητα, την οποία ορίζουμε ως Συνειδητότητα, και με την οποία εννοούμε την ικανότητα αντίληψης κάθε ζωντανού οργανισμού.
Η συνειδητότητα παρουσιάζει απειρία εξελικτικών αναβαθμών αλλά και ποιοτικής διαφοροποίησης. Είναι ακριβώς η συνειδητότητα το στοιχείο εκείνο που διαφοροποιεί τα όντα, ενώ η Ζωή που τα διέπει είναι η ίδια για όλα. Και ενώ η Ζωή είναι δεδομένη, η συνειδητότητα είναι κάτι που συνεχώς πρέπει να εξελίσσεται, να αναπτύσσεται και να τελειοποιείται μέσω εμπειρίας και γνώσης.
Επίσης ταυτίσαμε τον ψυχολογικό όρο συνειδητότητα με τον δυτικό θρησκευτικό-φιλοσοφικό όρο ψυχή.
Αυτή η ψυχή ή συνειδητότητα έχει στο ανθρώπινο ον τρεις βασικές διαβαθμίσεις: την κατώτερη ή ζωώδη, την οποία ο άνθρωπος μοιράζεται και με τα ζώα, την μεσαία ή καθαρά ανθρώπινη, η οποία μετέχει των δύο άκρων και συνιστά μια γέφυρα μεταξύ τους, και τέλος την ανώτερη ή πνευματικότητα, η οποία πρέπει τελικά να κυριαρχήσει μεταλλάσσοντας ολόκληρη τη φύση του ανθρώπου.
Πέραν αυτής της γενικής τριπλής διαίρεσης υπάρχει η αναλυτικότερη επταπλή, για καθένα από τα στοιχεία ή επίπεδα της οποίας, η ανατολική φιλοσοφία διαθέτει ιδιαίτερο όνομα και γνώση της λειτουργίας του.
Εννοείται πως, είτε μιλάμε για Ζωή, είτε μιλάμε για Συνειδητότητα, αναφερόμαστε πάντα σε ενέργεια -άλλωστε στο Σύμπαν δεν υπάρχει, σε τελική ανάλυση, παρά ενέργεια.
Η Μία Ενέργεια του Σύμπαντος το Πυρ της διπλής όψης, ή Ζωή-Συνείδηση ή, για να χρησιμοποιήσουμε και μια άλλη έκφραση, την οποία μπορεί να συναντήσει κανείς μερικές φορές στα κείμενα της Διδασκαλίας, η Ψυχο-ζωή. Οι λειτουργίες και η δυναμική έκφραση της Ψυχο-ζωής είναι η Ψυχική Ενέργεια. Είναι κυρίως η ενέργεια που γεννά η όψη συνειδητότητα ενός όντος, στις πολλές διαβαθμίσεις και εκδηλώσεις της.
Είναι ανάγκη όμως να κατανοήσουμε ότι η Διδασκαλία, μιλώντας για Ψυχική Ενέργεια ή Άγκνι, εννοεί κατά γενικό κανόνα με λίγες εξαιρέσεις, τις ανώτερες ιδιότητες της συνειδητότητας. Γιατί αυτές τις ιδιότητες θέλει να αφυπνίσει και να καλλιεργήσει η Γιόγκα του Πυρός. Την υψηλή ψυχική ενέργεια, η οποία μεταμορφώνει το ανθρώπινο ον σε Άνθρωπο-Θεό. Και η ενέργεια αυτή είναι Πυρ. Διαφορετικά όμως λάμπει το Πυρ της χαμηλής συνειδητότητας και τελείως διαφορετικά το Πυρ της εξελιγμένης συνειδητότητας.
«Πνεύμα και λίθοι συνυπάρχουν στο αχανές σύμπαν», επισημαίνεται στο βιβλίο Απειροσύνη. Ποια ιλιγγιώδης άβυσσος χωρίζει τη συνειδητότητα μιας πέτρας, έστω κι αν είναι ένας γιγάντιος μετεωρόλιθος, από το πνεύμα ενός Βούδα! Ωστόσο, η συνειδητότητα, το πνεύμα, αναπτύσσεται και εξελίσσεται. Και η Φύση με τους νόμους και τους κύκλους της προωθεί αυτή την ανάπτυξη μέσα από ατέρμονες χρονικές περιόδους. Όταν όμως φέρει το ον στο στάδιο της αυτοσυνειδησίας τότε η ατομική προσπάθεια αποκτά πρωτεύουσα σημασία, και τόσο περισσότερο όσο πιο υψηλά στην κλίμακα της εξέλιξης στέκει ένα ον. Η κινούσα δύναμη πίσω από την ατομική προσπάθεια είναι η θέληση. Τι περιθώρια δράσης αφήνονται στη θέληση μέσα σ΄έναν Κόσμο με αδυσώπητες νομοτέλειες; «Το Σαντάνα, το ρεύμα της ζωής, μεταμορφώνει και προκαθορίζει σε μεγάλο βαθμό, παραμένει όμως ένας χώρος για την ελεύθερη βούληση. Οι Ακτίνες των Άστρων καθορίζουν πολλά, αλλά ο δεσμός με τον Ανώτερο Κόσμο είναι ισχυρός, και απ΄αυτή την άποψη θα έχει τη μεγαλύτερη σημασία...» Έτσι λέγεται στον Πύρινο Κόσμο.
Αν στοχαστεί κανείς στα παραπάνω, θα φτάσει στο συμπέρασμα ότι η ελεύθερη βούλησή του συνίσταται απλώς στην επιλογή αν θα συμπλεύσει με τους Κοσμικούς Νόμους ή θα τους παραβιάσει. Επίσης μπορεί να αντιληφθεί ότι ο δεσμός με τον Ανώτερο Κόσμο, το οποίο σημαίνει ταύτιση της βούλησης του ατόμου με εκείνην των Ανώτερων Όντων, προσδίδει τεράστια ισχύ στην ατομική βούληση.
Τι είναι τελικά η βούληση; Είναι εκείνη η έκφραση της σκέψης, η οποία θέτει στόχους και βρίσκει τα μέσα για την πραγμάτωσή τους. Επομένως, μόνο τα αυτοσυνείδητα όντα διαθέτουν αυτό το όπλο, το οποίο μπορεί να είναι ευεργετικό ή ολέθριο.
Σκέψη, αγωνιστικότητα, προσπάθεια, είναι όλες μορφές ψυχικής ενέργειας.
Η Ψυχική Ενέργεια, για την οποία μιλάει η Άγκνι Γιόγκα, στην ανώτερη έκφρασή της θα μπορούσε να ταυτιστεί με την πνευματικότητα. Η πνευματικότητα, όταν ανθίσει και παγιωθεί, αφυπνίζει και αναπτύσσει δυνάμεις και ιδιότητες, τις οποίες δεν κατέχει ο κοινός άνθρωπος -αν και υπάρχουν μέσα του σε σπερματική κατάσταση. Αυτές οι δυνάμεις είναι εκδηλώσεις της ψυχικής ενέργειας.
Πρέπει όμως να κατανοηθεί η έννοια πνευματικότητα, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι είτε θεωρούν ότι έχει να κάνει με την τήρηση των τυπικών της θρησκείας τους είτε έχουν μια συγκεχυμένη αντίληψη.
Η πνευματικότητα πρωτίστως είναι η έφεση και η έλξη προς το Ανώτερο. Αυτό το γνώρισμα είναι τόσο θεμελιώδες, ώστε είναι αδύνατον να μιλάμε για πνευματικότητα ελλείψει αυτού. Μαζί με την έλξη του Ανώτερου, ή και εξαιτίας αυτής, η πνευματικότητα εμπεριέχει και το στοιχείο της ηθικότητας -όχι της συμβατικής ή επιβεβλημένης από θρησκευτικούς, κοινωνικούς κ.τ.λ. κανόνες, αλλά εκείνης που απορρέει από την αγάπη και το σεβασμό προς τον Κόσμο και προς ό,τι αυτός περιέχει. Η ταύτιση με τον Κόσμο, την ευημερία του, τους τρόπους λειτουργίας του επέρχεται από μια βαθιά εσωτερική κατανόηση ή συνειδητοποίηση, η οποία δεν μπορεί να γεννηθεί παρά μόνο στην καρδιά.
Πράγματι, η πνευματική αντίληψη δεν έχει να κάνει με πτυχία και διπλώματα, ακριβώς επειδή δεν είναι προϊόν της διάνοιας αλλά της καρδιάς. Και μάλιστα, η ανάπτυξη της διάνοιας σε βάρος της καρδιάς μπορεί να δημιουργήσει απολύτως αντιπνευματικές προσωπικότητες, συχνά μέχρι σημείου εφιαλτικού. Έχουμε δει επιστήμονες και διανοούμενους αυτού του τύπου. Η εκπληκτική φυσιογνωμία του μεγάλου Ινδού Γιόγκι Ραμακρίσνα δεν διέθετε καθόλου πανεπιστημιακές περγαμηνές, κι όμως ήταν ένας γίγαντας πνευματικότητας. Η διανοητικότητα δεν είναι σοφία. Σοφία είναι η πνευματικότητα. Και αυτή η σοφία συσσωρεύεται στην ιερή αποθήκη της συνειδητότητας, το Δισκοπότηρο, μέσα στους αιώνες.
Η Ψυχική Ενέργεια πρέπει να αναπτυχθεί -αναγκαίως. Γιατί ό,τι δεν εξελίσσεται, οπισθοδρομεί, αφού στη Φύση δεν υπάρχει στασιμότητα. Η ανάπτυξη επέρχεται μέσω πνευματικής τροφοδοσίας και αγωνιστικής προσπάθειας. Η Άγκνι Γιόγκα συνιστά την ισχυρότερη και δυναμικότερη τροφοδοσία για τη συγκεκριμένη εποχή και κοσμικές συνθήκες. Είναι το ιδεώδες μέσον για την ανάπτυξη της πνευματικότητας, και γι΄αυτό αποτελεί το συντομότερο μονοπάτι. Η Άγκνι Γιόγκα είναι το θεμέλιο της μεγάλης μελλοντικής επιστήμης της Ψυχικής Ενέργειας. Περιγράφει και φωτίζει όλες εκείνες τις ιδιότητες που δομούν την πνευματική διάσταση του όντος, καθώς και τις εκδηλώσεις και λειτουργίες αυτής της διάστασης, δηλαδή της υψηλής Ψυχικής Ενέργειας.
Η Ψυχική Ενέργεια, η Πύρινη Ενέργεια, το Άγκνι, εκδηλώνεται με αμέτρητους τρόπους. Έτσι, για παράδειγμα, η μετεώριση, το βάδισμα ή κάθισμα πάνω στο νερό, η υλοποίηση αντικειμένων, η τηλεπάθεια, η τηλεκινησία, η πυροβασία κ.τ.λ. είναι εκδηλώσεις της Ψυχικής Ενέργειας. Αλλά η ανώτερη Ενέργεια εκδηλώνεται κυρίως με την άμεση γνώση, την επαφή με τον Ανώτερο Κόσμο, τη διαιρετότητα του πνεύματος.
ΑGNI YOGA HELLAS, 22/6/2010.
